Hoogbegaafde kinderen vechten nogal eens voor vrijheid en het maken van hun eigen keuzes. Hun ontdekkingsdrang, inzicht en nieuwsgierigheid geeft aanleiding tot een grote behoefte aan autonomie. Voor ouders kan dit een enorm beroep doen op hun flexibiliteit en vertrouwen in hun kind. Het niet of onvoldoende tegemoet komen aan deze drang naar autonomie kan leiden tot boosheid bij het begaafde kind.
Drang naar autonomie
Ik denk aan mijn eigen dochter die met 5 jaar vond dat ze wel zelf naar school kon fietsen en de boosheid die dit bij haar opleverde toen wij daarin niet meebewogen. Ik denk aan de brugklasser die geen hulp wil bij het organiseren van schoolwerk. Of aan de tiener die zelf zijn telefoongebruik in de hand wil proberen te krijgen. Ik denk ook aan het schoolkind dat tegendraads wordt dat er een vast werkschema voor thuiswerk op hem wacht. `
Geven en nemen
Starheid bij ouders en leerkrachten leidt er in deze gevallen toe dat kinderen zich niet begrepen voelen, boos worden en zich dwars gaan gedragen. Geen situatie waarin je tot verbinding en een werkbare samenwerking komt met het kind. Veel ouders en leerkrachten hebben dit allang begrepen en schatten zo goed mogelijk in wat mogelijk is en wat niet. Dit vraagt vertrouwen van ouders en leerkrachten.
Vertrouwen
Om tegemoet te komen aan de ontdekkingsdrang van kinderen, moeten we erop kunnen vertrouwen dat het goed gaat. Er zitten meerdere elementen in dat vertrouwen hebben. We moeten er allereerst van overtuigd zijn dat de ander in staat is om juiste keuzes te maken, ook al zijn ze dan anders dan dat je als ouder of leerkracht zou willen. We moeten er een inschatting van kunnen maken of het kind in staat is om hetgeen hij zelfstandig wil doen, ook tot een goed einde kan brengen. Daarnaast wil je als ouder en leerkracht ook op de hoogte gehouden worden als het toch niet lukt wat een kind voor ogen heeft en het vertrouwen hebben dat het daar dus over communiceert. Als je kind eerder je vertrouwen beschaamd heeft, dan wordt vertrouwen steeds moeilijker.
Meebewegen en grenzen stellen
Ook van kinderen mag je dus wat verwachten. Je mag van kinderen verwachten dat ze (hetzij in beperkte mate) ook vertrouwen in jou als leerkracht of ouder hebben dat jij het beste met ze voor hebt, dat je meebeweegt, maar ook je grenzen stelt. Het kan heel nuttig zijn om dit ook zo met het kind te bespreken. Ik heb toentertijd tegen mijn dochter van 5 gezegd dat ik er wel op vertrouwde dat zij zelfstandig naar school kon fietsen maar dat ik dat zelf nog erg spannend vond. Dit vraagt dus van het kind ook de tegenhanger van autonomie: namelijk een beetje meebewegen en geduld hebben. Daarnaast is het belangrijk dat het kind eerlijk is en durft aan te geven dat het zichzelf wellicht overschat heeft of dat er nog dingen te leren zijn. Voor hoogbegaafde kinderen kan dit een heet hangijzer zijn. Ook is het belangrijk als ouder of leerkracht je eigen grenzen helder te hebben en aan te geven. Als je weet dat een kind van 5 een drukke weg over moet steken, zal hij dat 9 van de 10 keer wellicht wel veilig kunnen doen, maar uiteraard gaan we hier als ouders en leerkrachten niet op gokken. Veiligheid en je eigen gevoel staan dan voorop.
Stapsgewijs
Hoe pak je dat nu aan, stapsgewijs autonomie toekennen aan je kind? Hierboven beschreef ik de voorwaarden die het mogelijk kunnen maken om stapje bij beetje de autonomie van je kind te vergroten. Kleine stapjes zetten werkt hier beter dan gelijk te veel doen. Zo krijgen jullie samen ook een succeservaring. Ga in gesprek met je kind en bespreek zijn wensen. Van daaruit kies je één situatie uit waarin je gaat oefenen, met de juiste afspraken zoals hierboven beschreven. Gaat dit goed, dan kun je een stapje verder gaan. Gaat dat nog niet goed, dan heb je ook hierin een gespreksonderwerp. Of het nu gaat om eerlijkheid, leren van fouten, overschatten van eigen kunnen, vaardigheden die tekort schieten,…
Herken je de worsteling over vrijheid en wil je hier advies over of ondersteuning bij? Neem dan contact op met mij!